--------------------------------------------------------------------------------
Menēuria nė Qelizė
Nė kėtė rast ti duhet ta pranosh se qfarėdo qelize nė stomakun apo veshin tėnd ėshtė mė e ditur se sa ti, dhe pasiqė ajo i pėrdor informatat e pėrmendura nė mėnyrėn mė korrekte dhe perfekte, ajo ėshtė edhe mė e menqur se ti.
Por ku ėshtė burimi i kėsaj menqurie? Si ėshtė e mundur qė secila nga 100 trilion qelizat e trupit tė njeriut posedon kėtė aftėsi, informatė dhe intelegjencė tė pabesueshme? Nė fund tė fundit kėto janė vetėm njė grumbull i atomeve dhe pastaj janė edhe tė pavetėdijshme. Merri atomet e tė gjitha elementeve, kombinoji nė forma dhe numra tė ndryshėm, do tė fitosh molekula tė ndryshme, por akoma kurrė nuk mund tė fitosh ndonjė menquri. Qofshin kėto molekula tė vogla apo tė mėdha, tė thjeshta apo komplekse, kjo nuk ka fare rėndėsi. Kurrė nuk do tė mund tė fitosh njė mendje qė me vetėdije do tė organizonte ndonjė proces dhe do ta kryente atė.
Si mund tė ndodhė atėherė qė molekula e ADN-sė, e kompozuar nga mbarėshtimi i numrit tė caktuar tė atomeve tė pamenqura dhe pavetėdije nė sekuenca tė caktuara, dhe enzimeve, tė punojė nė mėnyrė tė harmonishme, tė ketė aftėsi tė organizojė veprime tė panumėrta tė komplikuara dhe tė ndryshme nė mėnyrėn mė tė pėrsosur dhe mė komplete nė qelizė? Pėrgjegjja nė kėtė ėshtė shumė e thjeshtė; menquria nuk ėshtė nė kėto molekula apo nė qelizat ku ato gjenden, por nė atė qė i ka krijuar kėto molekula, qė i ka programuar ato tė funksionojnė sikurse funksionojnė. Thėnė shkurt, menquria ėshtė prezente jo nė veprėn e bėrė, por nė krijuesin e asaj vepre.
Edhe kompjuteri mė i zhvilluar ėshtė produkt i menqurisė dhe intelektit qė ka shkruar dhe instaluar programet e tij, dhe pastaj e ka pėrdorur atė. Njėsoj, qeliza, ADN dhe ARN nė tė, dhe njeriu i pėrbėrė nga qeliza tė tilla nuk janė asgjė veqse vepra tė Atij qė i ka krijuar ato sikur edhe atė qė ato bėjnė. Pa marrė parasysh se sa e pėrkryer, komplete dhe e mahnitshme ėshtė vepra, menquria gjithmonė qėndron nė pronarin e veprės.
Nėse ti do ta shihje njė fjali tė kuptimtė nė fletoren tėnde nė tavolinė, a nuk do tė ishe kurreshtar pėr ta ditur kush e ka shkruar atė. Ti kurrė nuk do tė mendoje se fletorja, lapsi dhe ngjyra u bashkuan si rezultat i erės dhe e shkruan atė fjali. Nė ADN ne kemi tė bėjmė me biliona pjesė tė informatave, secila nga to kruciale pėr qenien njerėzore.
Hė pra, pse nuk e bėjmė tė njėjtėn pyetje rreth qelizės? Nėse informata nė kompjuter apo nė fletore ėshtė shkruar nga dikush, kush e ka shkruar atėherė ADN-nė e cila ka teknologji shumė mė superiore dhe mė tė avancuar, ėshtė dizajnuar nė mėnyrėn mė tė pėrkryer, ėshtė krijuar dhe vendosur nė qelizėn e imtė, e cila nga ana tjetėr ėshtė njė mrekulli tjetėr nė vetvete? Pėrveq kėsaj, deri mė sot ajo nuk ka humbur asnjė nga aftėsitė qė i ka pasur me mijėra vite. Ēka mund tė jetė pėr ty mė e rėndėsishme se sa tė pyetesh: Kush dhe pse i ka krijuar kėto qeliza, tė cilat funksionojnė non-stop nė mėnyrė qė ti tė mund tė lexosh kėta rreshta, tė shohėsh, tė marrėsh frymė, tė mendosh, thėnė shkurt tė ekzistosh dhe tė vazhdosh tė ekzistosh?
A nuk ėshtė pėrgjegjja nė kėtė pyetje ajo pėr tė cilėn ti duhet tė mendosh mė sė shumti nė jetėn tėnde? Ne shohim njė dizajn, planifikim dhe rend madhėshtor qė nga dielli nė qiell e deri tė ADN-ja nė trupin e dikuj. Dhe tė mendosh tash se cilado nga kėto gjėra mund tė jetė rezultat i rastit, ėshtė njė pohim i papranueshėm, diqka qė ėshtė e pamundur tė mirret seriozisht.
__________________
Titulli: Menēuria nė Qelizė 
Fri Apr 04, 2008 12:40 pm