Zjarri i xhelozisë

--------------------------------------------------------------------------------

Ç’është xhelozia? Sëmundje? Cilat janë shkaqet e kësaj sëmundjeje dhe si mund ta mjekojmë?

Xhelozia është reagim, që në të vërtetë tregon interesim, përkujdesje dhe ruajtje. Burri xheloz revoltohet e nervozohet shumë shpejt për çdo gjë të keqe që prek familjen e tij. Gjithashtu edhe gruaja xheloze revoltohet dhe zemërohet për burrin e saj, nëse dikush e konkurron atë.



Në psikologji, xhelozia është një reagim që gërshetohet nga katër reagime të tjera që janë: zemërimi, frika, dëshpërimi dhe neveria. Në rastet e xhelozisë së fortë shfaqet smira, lakmia dhe dëshira për hakmarrje. Në përgjithësi xhelozia është reagim i turbullt, që njeriu e ndien kur kupton se ekziston dikush që po konkurron për pozitën, vendin apo dashurinë e një personi.

Në të njëjtën kohë ai ndien xhelozi kur kupton se konkurrenti i tij arrin atë që dëshiron.

Reagimi i xhelozisë gjendet tek të gjithë njerëzit në shkallë të ndryshme. Ka njerëz që bëhen xhelozë në disa raste, por shumë shpejt e kontrollojnë veten përpara se besimi në vetvete t’u lëkundet. Ndjenjat e xhelozisë tek ai luajnë rolin e nxitësit drejt suksesit kundrejt sfidës, pa mundur të krijojnë ndjenjat e smirës e të lakmisë. Por, ka njerëz që bëhen shumë xhelozë dhe ndjenjat e frikës, të dëshpërimit dhe të neverisë e sundojnë, e shumë shpejt prej tij ndihet smira, lakmia, ndjesia se ai është i mangët, i pafuqishëm dhe fajtor. Tërë këto janë ndjenja të dhembshme, që e nxisin njeriun drejt armiqësisë kundrejt sfiduesit apo edhe dëmtimin e çështjes për të cilën konkurrohet. Nëse dështon, atëherë i kthehet hileve shpirtërore mbrojtëse, të cilat mund të kalojnë kufijtë, duke e rrënuar shpirtërisht. Në të shfaqet paqëndrueshmëria shpirtërore apo sëmundje të ndryshme si psikosomatia, një sëmundje tepër e rëndë, që ka si shkak ndjenjat e smirës, të dëshpërimit dhe të pafuqisë që mbizotërojnë mbi njeriun xheloz.

Shenjat e një xhelozie të lehtë nuk konsiderohen të dëmshme për shëndetin mendor, sepse ato janë shtytës për punë, aktivitet dhe përfitim përvoje, realizimin e suksesit dhe arritjen e kulmeve në fushën e konkurrencës. Si rezultat, xhelozia e gruas ndaj burrit, nëse është e lehtë, do ta shtyjë atë të shfaqë dashurinë e saj dhe interesimin për të, ndërsa xhelozia e burrit ndaj gruas do ta bëjë atë të jetë i kujdesshëm ndaj saj si dhe të ndiejë mbrojtjen e tij.

Pak xhelozi kërkohet, që edhe jeta bashkëshortore të jetë e bukur. Xhelozia e tepërt është ndjenjë e dhembshme, që e torturon të zotin dhe të tjerët rreth tij, shkatërron jetën shoqërore dhe rrënon shëndetin shpirtëror. Xhelozia e fortë konsiderohet si një shkak i drejtpërdrejtë i shumë sëmundjeve mendore dhe shoqërore. Kështu, për shembull, nëse xhelozia e fëmijës ndaj vëllait të tij të vogël është e fortë, do ta bëjë atë të hakmerret e të armiqësohet, jo vetëm me të, por edhe me prindërit e tij. Kjo xhelozi mund ta bëjë të tërhiqet e të ndrydhet në vetvete, mund të shkaktojë disa anomali si: mekjen e gojës, urinimin e pavullnetshëm, prishjen e gjumit, humbjen e oreksit apo ta bëjë që të qajë shpejt a të gënjejë.

Nëse xhelozia e gruas është e fortë, mund ta armiqësojë me burrin e saj, të hakmerret apo edhe t’i prishë jetën bashkëshortore me grindje e konflikte, të cilat mund të çojnë në ndarje.

Kjo xhelozi mund të nxisë edhe kryerjen e krimeve. Ja disa nga rastet kriminale që kanë si shtysë ndjenjën e xhelozisë: një nëpunës i vuri flakën magazinave të kompanisë vetëm se shoku i tij fitoi dhe u caktua magazinier në to; një fëmijë hodhi vëllanë e tij të vogël nga dritarja kur ndjeu se ai po e konkurronte në dashurinë e prindërve të tij, kur ndjeu kalimin e dashurisë së prindërve tek vëllai i vogël.



A mund ta quajmë sëmundje xhelozinë?

Xhelozia mund të rritet dhe mund të bëhet sëmundje psikike që ndryshe quhet “sëmundja e xhelozisë”.

Simptomat e saj janë frika prej humbjes së dashurisë së personit tjetër, parashikimi i privimit nga i dashuri nëse ndahet. Kështu gruaja “e sëmurë nga xhelozia” hidhet mbi burrin e saj dhe e mban për vete e nëse ai largohet pak nga ajo, për çdo lloj arsyeje, ajo ndien xhelozi dhe dyshon në sjelljet e tij. Imagjinon sikur ai po shkon tek një grua tjetër. Jeton në dëshpërim, zymtësi dhe ndien xhelozi për punën, shokët dhe të afërmit e tij, ndonjëherë edhe prej librave apo fëmijëve, sepse ato e largojnë prej tij.

Fëmija i sëmurë me “xhelozi” frikësohet prej humbjes së dashurisë së nënës kur ajo largohet për në punë apo edhe kur përkujdeset për ndonjërin prej vëllezërve. Ky fëmijë dyshon në dashurinë e saj për të. Do të imagjinojë që ai është i përbuzur në familje. Atij do t’i vishet dëshpërimi dhe shqetësimi. Sëmundja e xhelozisë mund të çojë edhe në sëmundjen e fobisë prej shkollës. Ai refuzon të shkojë në shkollë, jo prej frikës së mësueses apo të shokëve, por prej frikës së humbjes së dashurisë së nënës.

Vetë sëmundja e xhelozisë tregon egoizmin e personit dhe dashurinë e tij ndaj vetvetes, dëshirën për të marrë pa dhënë, kërkon që dëshira e tij të zotërojë e të sundojë.

Gruaja e sëmurë me xhelozi e do veten e saj më shumë se burrin për të cilin bëhet xheloze. Fëmija me këtë sëmundje përqendrohet në veten e tij, i shqetësuar, pa besim në vetvete e kjo e bën atë të imagjinojë konkurrencën dhe privimin. Kjo sëmundje mund të ketë shkak edhe gabimet e personit kundrejt atij që do. Ai ka frikë prej humbjes së dashurisë së tij dhe bëhet shumë xheloz për të. Burri, ndoshta mund të ndiejë që nuk është i sinqertë me gruan e tij dhe ndien faj e shqetësim për këtë tradhti. Ai ka frikë se ajo do ta lerë, nëse e zbulon. Më pas, ai i hedh tej këto ndjenja, duke ia hedhur të shoqes e duke dyshuar në dashurinë e saj. Ka frikë se ajo mos i përgjigjet konkurrentit të tij të pretenduar, duke parashikuar largimin e saj.

Ndjenja e xhelozisë së fortë, në më të shumtën e rasteve, ka si burim nxitjen e stresit, duke e bërë atë më shumë se të tjerët të jetë objekt i ndjenjave të xhelozisë. E bën atë të ndiejë privimin apo kërcënimin për privim në shumë raste. E bën atë nervoz, të shqetësuar e të ketë smirë njerëzit, që ndoshta mes tyre mund të ketë konkurencë të vërtetë apo imagjinar.

Gruaja mund të ndiejë xhelozi për burrin e saj e mund të nervozohet. Shan çdo grua që flet me të edhe në qoftë se ajo është nëna e tij, motra apo ndonjë grua që s’ka asnjë lidhje me të.

Vetë parapërgatitja për xhelozinë e fortë përbëhet nga një grup elementësh psikikë, ku më i rëndësishmi është ndjenja e mangësisë, e shqetësimit, ndjenja e fajit dhe e armiqësisë. Të tëra këto janë elementë shpirtërorë, që nëse kultivohen tek njeriu, e bëjnë atë me besim të pakët në vetvete dhe tek të tjerët, nervozohet shpejt. Suksesin e të tjerëve e konsideron si dështim të tijin. Atë e vret ky sukses dhe i ka smirë ata.

Parapërgatitja për xhelozi kultivohet që në vegjëli nëpërmjet ndjesisë së fëmijës për pasiguri, ankth në marrëdhëniet e tij me prindërit, mësuesit e të tjerët. Një prej faktorëve të pasigurisë së tij dhe paqetësisë është ndjesia që ka ai për preferencën e njërit prej fëmijëve ndaj tij. Përsëritja e kësaj preference e bën atë të ndiejë nënvlerësim dhe paaftësi, e kupton pasigurinë dhe mospranimin. Pozita e tij shoqërore lëkundet në shtëpi dhe shkollë. Tek ai kultivohet shqetësimi, armiqësia dhe ndjenja e mangësisë.

Ai do të jetë objekt i xhelozisë në etapat e tjera të jetës.


Gratë janë më shumë xheloze se burrat

Nga studimet që janë bërë ka dalë se gratë janë më shumë xheloze se burrat. Pohime të një gruaje xheloze: “Ndjejat e xhelozisë janë shumë lodhëse. Ato janë një përzierje shqetësimi, frike, krize, dridhjeje të brendshme dhe ngrirje muskujsh. Ndonjëherë stomaku më shqetëohet dhe filloj të ndiej dhembje, koka më çahet nga dhembja dhe ndiej një nxehtësi që ngrihet nga këmbët në kokë, ngushtim në kraharor dhe fyt. Zëri më dridhet dhe muskujt e fytyrës më pezmatohen. Ndiej sikur ajo ka ngrirë. Më përshkon një nervozizëm i çrregullt, pa adresë. Ndjenja më e keqe është kur lëkundet besimi në vetvete e kjo duket qartë kur krahasoj veten me të tjerat dhe dal e mundur. Ndiej që jam e mangët, se me mua nuk ia vlen dashuria dhe interesimi e se burri im mund të pëlqejë një tjetër. Por , këto ndjenja të frikshme nuk vazhdojnë gjatë, sepse unë jam shumë e sigurt për dashurinë e madhe të tij. Sa herë më sulmojnë ndjenja negative, vrapoj e mbështetem në atë bagazh pozitiviteti të marrëdhënies sonë e kështu zemërimi më largohet së bashku me dëshpërimin, duke m’u kthyer besimi në vetvete.

Ndonjëherë zbrazem me inat, duke kritikuar sjelljet e tij, por krenaria ime më ndalon t’i drejtohem drejtpërdrejt se unë jam xheloze, vetëm kundërshtoj sjelljet e tij. Herë të tjera preferoj të hesht e mbi mua bie një re zemërimi që pengon diellin e zakonshëm të jetës tonë dhe e ndiej dhembjen e saj.

Këtë meriton ai, sepse nuk e vë re dhembjen time dhe nuk përkujdeset për ndjenjat e mia edhe pse ai është i vetmi që di të fshehtat e mia, dobësitë dhe vendet që më lëndojnë. Kush do një njeri, bën gjithçka që i pëlqen atij dhe i largohet çdo gjëje që e zemëron dhe e lëndon.”
__________________