Budallallëku, më i pafund se universi!

--------------------------------------------------------------------------------

Gjithçka mbi "simptomën" që ekziston te të gjithë, në përmasa më të mëdha nga sa e mendojmë

Por për sa i përket universit kam ende dyshime". Fraza, e cila i atribuohet Albert Ainshtanjit, shpreh një ide antike. Që në vitin 250 para Krishtit, libri biblik paralajmëronte: "Numri i budallenjve është i pafund", duke theksuar se problemi ishte kuptuar në të gjithë gravitetin e tij. Për më tepër, budallai i parë i historisë ishte Adami, i cili për të shijuar një frut humbi parajsën.

Në majë të gjuhës

Por çfarë kuptohet me budallallëk? Koncepti, që njihet mirë nga të gjithë njerëzit, duket sikur i rrëshqet çdo përcaktimi teorik. Nuk është antonimi i inteligjencës, madje ka shumë persona inteligjentë që ndonjëherë sillen si budallenj.

I vetmi që arriti t‘i jepte një përcaktim bindës në 1988-ën ishte një historian dhe ekonomist italian: "Një person budalla është ai që i bën keq një personi tjetër, ose një grupi njerëzish, pa pasur ndonjë avantazh për veten, ose më saktë duke pësuar edhe vetë humbje. "Jeta jonë është e lidhur me humbjen e parave, kohës, energjisë, qetësisë dhe humorit të mirë, për shkak të disa veprimeve të papërgjegjshme të ndonjë krijese, e cila shfaqet në momentet më të parashikueshme për të shkaktuar dëme, mërzitje dhe vështirësi, duke mos fituar asgjë nga ato që bën", shkruan ai. Pra, një gjë është shumë e qartë: budallallëku është një prirje e dukshme për t‘u shndërruar në veprime dhe është pikërisht ky fakt që e bën edhe më të rrezikshëm.

Asnjë lehtësim

Sipas historianit, që ka identifikuar "5 ligje parësore të budallallëkut", njerëzit e zgjuar janë gjithmonë të prirur t‘i nënvleftësojnë rreziqet e lidhura me budallallëkun. Ky fakt bëhet edhe më i rrezikshëm kur lidhet me egërsinë. Kjo e fundit, duke pasur një logjikë të kuptueshme, të paktën mund parashikohet dhe të përballohet.

Edhe Kodi Penal nuk tregohet i mëshirshëm në lidhje me budallallëkun: "arsyet e kota" krijojnë një rëndim të dënimit, jo një lehtësim. Mjafton të sjellim ndërmend një kronikë të vitit 1996, kur një i ri nga Toronto vrau një grua të re, pasi e qëlloi me gurë nga mbikalimi i rrugës, apo një tjetër kronikë e vitit 2004, kur u përmbyt Liceu Parini në Milano. Autorët e "krimit" donin t‘i shmangeshin një provimi me gojë dhe rrezikuan kështu karrierën e vetë studentëve. Budallenj janë edhe "viruset" e djeshëm dhe të sotëm: për shembull, në rastin e SIDA-s, kush kryen marrëdhënie seksuale të pambrojtur infekton veten dhe partnerin. E njëjta gjë ndodh edhe sot me kompjuterin, nëse nuk instalon një antivirus në kompjuterin personal mund t‘ia "transmetosh" lehtë edhe atij të shokut/shoqes.

Burime të qeshurash

Për të larguar mërzinë apo problemet, budallallëku i ka dhënë gjithmonë shtysë shumë gjërave komike. Shumë protagonistë filmash janë budallenj, e madje shumë kohë më parë të tillë kanë qenë edhe figura të njohura të letërsisë. Edhe protagonisti i përrallës "Rrobat e reja të mbretit" të Hans Kristian Andersen, tregon historinë e një sovrani (budalla), i cili bindet nga një rrobaqepës mashtrues për të veshur një kostum të mrekullueshëm. Për budallenjtë ky kostum ishte i padukshëm. Megjithatë, është një mashtrim: por të gjithë për të mos pranuar budallallëkun e tyre dhe për të mos tradhtuar mbretin, nuk guxojnë t‘i tregojnë se nuk shohin asnjë kostum të veshur në trupin e tij. Vetëm një djalë i vogël thërret me zë të lartë se mbreti është i zhveshur dhe fillon të tallet, duke zbuluar kështu të vërtetën.

Gjithashtu budallenjtë e shumë barsoletave janë policët, ndërsa ato të përrallave janë gomarët, duke filluar që nga Buridano (që për shkak se nuk dinte të zgjidhte mes dy mullarëve me bar vdiq nga uria) e deri te Pinoku, që pasi la shkollën për të luajtur u shndërrua në një kërriç.

"Në të vërtetë, njerëzit dhe librat më pa vlerë janë ato që ne duam më shumë", bën të ditur një shkrimtar. Në operën teatrale "Mbrëmja e budallenjve", protagonistët kanë se me çfarë ta kalojnë kohën: të kërkojnë budallenj e t‘i ftojnë për darkë, që më pas të dëfrehen pas krahëve të tyre (në fund do të jetë budallai që do t‘i tallë...). Në të njëjtit nivel është çmimi "Darwin". I atribuohet një mirënjohjeje të veçantë, që "ndihmoi në përmirësimin e gjenetikës njerëzore, duke u spostuar nga ajo në mënyrën më spektakolare prej budallai". Një shembull? Vitin e kaluar, një 33-vjeçar anglez mori plagë të rënda për vdekje, teksa provonte veshur nëse "xhupi i tij grisej nga goditjet me thikë".
__________________