Arsyeja
----------------------
-------------------------------------------------------
Arsyeja (greq. λογική, logiki dhe lat. ratio) nė filozofi ėshtė aftėsia ose ecuria nėpėrmjet sė cilės vetėm qeniet njerėzore ushtrojnė mendimin, kryesisht atė abstrakt (tė nxjerrė) nė lidhje me botėn dhe kuptimin e saj, tė njohjes dhe veprimit nė jetėn tonė tė pėrditshme. Arsyeja ėshtė pasuria mė e madhe e njohurisė, qė mbikėqyr kuptimin "pėrzgjedhės" dhe vendos apo njeh kufizimet e tij.
Pėrkufizime tė tjera pėr arsyen
Nganjėherė arsyeja i kundėrvihet ndijimit, perceptimit (pėrkapshmėrisė), shqisimitt dhe dėshirės. Sipas David Humes arsyeja ėshtė nė shėrbim tė dėshirave (d.m.th. mjeti pėr tė mbajtur atė qė do).
Pėr racionalistėt arsyeja ėshtė aftėsi me tė cilėn fitohen intuitivisht tė vėrtetat themelore. Kėto tė vėrteta themelore janė shkaku (ose mė saktė "arsyeja") pėr tė cilėn ēdo gjė ėshtė ashtu siē ėshtė dhe ndodh gjithēka qė ndodh.
Pėr Emanuel Kantin, arsyeja (gjermanisht Vernunft) ėshtė fuqia e mbledhjes sė koncepteve tė dhėna nga mendimi. Arsyeja qė ėshtė nė gjendje tė japė parime apriori quhet nga Kanti "e pastėr, e kulluar" (emėrtim qė i dha titullin veprės sė tij kryesore, "Kritika e arsyes sė kulluar), pėr ta dalluar nga "arsyeja praktike" qė lidhet me moralin e sjelljes.
Titulli: ---Arsyeja--- 
Fri Mar 28, 2008 2:33 pm