Gramatika Pjesa V

Gramatika

--------------------------------------------------------------------------------

Folje

Folje quhen fjal?t q? tregojn? se subjekti vepron ose p?son di?ka ose ndodhet n? nj? gjendje t? caktuar.

Kur themi motra, macja, e kuptojm? se ?sht? fjala p?r njer?z, kafsh? dhe sende, po nuk dim? se ?far? b?jn? ose ?far? ndodh me ta. Por kur themi motra punon, moll?t u poq?n, macja fle at?her? prej fjal?s punon m?sojm? se motra po kryen nj? veprim (punon), prej fjal?s u poq?n m?sojm? se moll?t p?suan di?ka (u poq?n), prej fjal?s fle m?sojm? se macja ndodhet n? nj? gjendje t? caktuar (fle).
Fjal?t punon, u poq?n, fle jan? folje.

FOLJET KALIMTARE DHE JOKALIMTARE,
Kalimtare quhen foljet veprimi i t? cilave i kalon nj? personi ose sendi tjet?r, d.m.th. q? pranojn? nj? kundrinor:
Beni ?do dit? lexon gazet?n.
Foljet q? pranojn? nj? kundrinor t? drejt? jan? folje kalimtare t? drejta:
Blerta ?do dit? vadit lulet.
Foljet q? mund t? marrin kundrinor t? zhdrejt? pa parafjal? jan? kalimtare t? zhdrejta:
Iliri i hipi kalit.
Ndodh q? nj? folje t? marr? nj?koh?sisht nj? kundrinor t? drejt? dhe nj? kundrinor t? zhdrejt? pa parafjal?, pra t? j?t? nj?koh?sisht folje kalimtare e drejt? dhe e zhdrejt?
Ia dhash? librin Zan?s.
Ia afrova Zan?s tuf?n e luleve.

Folje jokalimtare jan? ato q? nuk pranojn? kundrinor: fle, eci, rri, q?ndroj, dal etj.:
Agroni ecte i shqet?suar.
Dje fjeta gjith? dit?n.

Disa folje p?rdoren her? si kalimtare, her? si jokalimtare. p?r t? gjetur se cilit grup i p?rkasin duhet par? se n? ?'kuptim jan? p?rdorur.

FORMAT VEPRORE DHE JOVEPRORE
Foljet kalimtare t? drejta kan? dy forma , form?n veprore dhe form?n joveprore :

Forma veprore: laj, fshij, thaj
Forma joveprore: lahem, fshihem, thahem


Veprore ( laj, fshij, thaj ) jan? foljet q? tregojn? se subjekti vepron ( laj fytyr?n, fshij dhom?n, thaj rrobat )
kurse
joveprore foljet q? tregojn? se subjekti p?son, d.m.th. i n?nshtrohet veprimit t? nj? tjetri (lahem nga dikush) ose tregon se subjekti vepron dhe veprimi i tij kthehet po tek ai ( lahem = laj vetveten ).